ณ กรุงพาราณสี ในยุคที่พระเจ้าพรหมทัตครองราชย์ มีพระโพธิสัตว์องค์หนึ่ง ซึ่งแต่เดิมเคยเป็นพราหมณ์ผู้มั่งคั่ง หลังจากการสูญเสียภรรยาไป พระองค์ก็เกิดความเบื่อหน่ายในชีวิตฆราวาส จึงพาบุตรชายออกบวชเป็นฤาษีในป่า ทั้งสองดำรงชีวิตอยู่ด้วยการบริโภคเผือก มัน และผลไม้ป่า

อยู่มาวันหนึ่ง มีหญิงงามคนหนึ่งผู้ชำนาญในการล่อลวงผู้อื่น นางถูกพวกโจรชาวปัดจันตคามจับเป็นเชลย และถูกกวาดต้อนให้ขนข้าวของมีค่าไปยังชายแดน ด้วยความเจ้าเล่ห์ นางแสร้งทำทีคล้อยตามพวกโจรเพื่อหาโอกาสหลบหนี จนเมื่อสบโอกาส นางก็หลอกล่อโจรหนุ่มรูปหล่อคนหนึ่งให้หลงกลพานางแยกออกมาจากขบวน เพียงสองคนเข้าไปในป่า เมื่ออยู่ในที่ลับตาคนแล้ว นางก็รีบหนีเอาตัวรอดไปได้ทันที

เมื่อหนีพ้นจากพวกโจรมาได้ หญิงผู้นั้นก็เดินหลงทางอยู่ในป่าจนมาถึงอาศรมของพระโพธิสัตว์ในยามเช้า ขณะนั้นพระโพธิสัตว์ออกไปหาผลไม้ในป่า มีเพียงดาบสหนุ่มผู้เป็นบุตรชายเฝ้าอาศรมอยู่ เมื่อดาบสหนุ่มได้ยินเสียงร้องขอความช่วยเหลือ ก็รีบออกมาดู หญิงนั้นแสร้งบอกว่าตนถูกโจรจับมาและเพิ่งหนีมาได้ จึงเหนื่อยล้ามากและขอพักที่อาศรม ทันทีที่เห็นดาบสหนุ่ม นางก็คิดในใจว่าจะใช้มารยาและความงามของตนล่อลวงให้เขาหลงใหล

ไม่นานนัก หญิงนั้นก็ล่อลวงดาบสหนุ่มจนตกอยู่ในอำนาจของตน และชักชวนให้เขาละทิ้งการเป็นฤาษี เข้าไปใช้ชีวิตอยู่ในเมืองกับนาง ดาบสหนุ่มหลงใหลในตัวนางจนรับปากจะไปอยู่ด้วย แต่ขอรอพบพระโพธิสัตว์ผู้เป็นบิดาเพื่อบอกลาก่อน ทว่าหญิงเจ้ามารยานั้นเกรงว่าพระโพธิสัตว์จะรู้ทันแผนการและขับไล่ตน นางจึงขอเดินล่วงหน้าเข้าเมืองไปก่อน แล้วให้ดาบสหนุ่มตามไปภายหลัง

นับแต่นางจากไป ดาบสหนุ่มก็เอาแต่คิดถึงนาง ไม่ยอมทำกิจวัตรประจำวันของตนเหมือนเช่นเคย เมื่อพระโพธิสัตว์กลับมายังอาศรม เห็นบุตรชายนั่งเศร้าอยู่จึงซักถาม ดาบสหนุ่มจึงเล่าเรื่องทั้งหมดให้บิดาฟัง พระโพธิสัตว์รู้ดีว่าไม่อาจเหนี่ยวรั้งบุตรที่กำลังลุ่มหลงได้ จึงอนุญาตให้ไป แต่ก่อนที่บุตรจะจากไป พระองค์ได้ให้โอวาทอันสำคัญยิ่งไว้ว่า "ลูกเอ๋ย หากเจ้าต้องการไปอยู่กับนางก็ไปเถิด แต่หากวันใดนางใช้ให้เจ้าทำงานเพื่อเลี้ยงดูนาง เมื่อนั้นเจ้าจงกลับมาหาพ่อเถิด"

ดาบสหนุ่มไปอยู่กับหญิงเจ้าเล่ห์ผู้นั้นได้ไม่นาน นางก็ทำให้เขาตกอยู่ใต้อำนาจและใช้งานเขาอย่างหนักสารพัด ไม่ว่าจะสั่งให้หาเนื้อ หาสัตว์ หรือแม้แต่ให้ซักผ้าและเตรียมน้ำอาบ ดาบสหนุ่มถูกใช้ราวทาสจนทนไม่ไหว เมื่อนึกถึงคำพูดของบิดา เขาก็ตัดสินใจหนีกลับมายังอาศรมในป่าหิมพานต์ เมื่อกลับมาถึงแล้ว เขาก็เล่าเรื่องราวทั้งหมดให้บิดาฟัง และขอโทษที่ตนไม่เชื่อฟัง

พระโพธิสัตว์ปลอบใจบุตรชายแล้วสอนกสินบริกรรมให้ ไม่นานนัก ดาบสหนุ่มก็ได้อภิญญาและสมาบัติ เจริญพรหมวิหาร และได้ไปบังเกิดในพรหมโลกพร้อมกับบิดา

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนว่า: ทุลกุมาริกาผู้เจ้าเล่ห์ในอดีตชาตินั้น ก็คือทุลกุมาริกาผู้เล้าโลมภิกษุในสมัยพุทธกาล ส่วนดาบสน้อยผู้ถูกล่อลวง ก็คือภิกษุผู้ต้องการลาสิกขาในสมัยพุทธกาล และพระโพธิสัตว์ผู้เป็นบิดา ก็คือพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเอง เรื่องนี้แสดงให้เห็นว่า ผู้ที่ตกอยู่ในอำนาจของกิเลสและถูกชักจูงในทางที่ผิด ย่อมประสบความทุกข์ แต่ด้วยปัญญาและการยึดมั่นในธรรมของบัณฑิต ย่อมสามารถกลับมาสู่หนทางแห่งความสงบสุขได้