25 - قسمت بیست و پنجم - مدرسه ماندگار سعادت بوشهر
Description
بهجرئت میشه گفت مدرسه ماندگار سعادت مظفری شالوده و پیشران توسعه فرهنگی در جنوب کشور بهویژه در استان بوشهر بود؛ چراکه باعث تعلیم، تربیت و پرورش نخبگانی بود که بعدها در توسعه علم، آگاهی و بالندگی استان و بندر بوشهر نقشهای بسزایی داشتند و آنچه که ما امروز تحت عنوان فرهنگ پیشرو در بندر و استان بوشهر میبینیم و میشناسیم بهصورت مستقیم و غیرمستقیم از این مدرسه و معلمان ارزشمندش داریم.
داستان از اینجا شروع میشه که در سال ۱۳۱۷ ه . ق مصادف با سال 1278 ه . ش احمد خان دریابیگی حکمران بوشهر و بنادر خلیج فارس به دلیل علاقهمندی بسیاری که به علم اندوزی و آگاهی جوانان بوشهری داشت از انجمن معارف که در تهران تشکیل شده بود تقاضای یک مدیر مجرب و آشنا به روش تعلیم و تربیت جدید کرد که انجمن معارف در پاسخ به تقاضای حکمران بوشهر به دستور وزیر علوم وقت، مرحوم شیخ محمد حسین سعادت فرزند حجتالاسلام آقا شیخ محمدعلی مجتهد که از علما و بزرگان منطقه شبانکاره دشتستان از توابع استان بوشهر بود و در مدرسه افتتاحیه تهران به تدریس ادبیات اشتغال داشت را به سمت مدیری و معلمی مدرسه منصوب و طی حکمی در اوایل ذیقعده ۱۳۱۷ ه . ق ایشان را برای تأسیس مدرسه سعادت بوشهر اعزام کرد.
مدرسه سعادت به سال ۱۳۱۷ ه. ق ٫ ۱۲۷۸ ه. ش / ۱۹۰۰ میلادی در ساختمانی در محله نیدی جنوبی افتتاح گردید. پس از مدتی با توجه به این که بیشتر دانشآموزان مدرسه در چهار محله بهبهانی، شنبدی، دهدشتی و کوتی زندگی میکردند و ایابوذهاب این دانشآموزان تا مدرسه که در محله نیدی قرار داشت به دلیل بعد مسافت با مشکلاتی همراه بود در نتیجه با پیشنهاد مدیریت مدرسه و کارکنان و موافقت دریابیگی ساختمانی نزدیک حسینیه کازرونیها که متعلق به حاج محمد حسین صفر بود، اجاره شد و شاگردان به مدرسه جدید منتقل گردیدند.
تعدادی از تجار و اعیان و اهالی بوشهر که شور ترقی در سر داشتند و خواستار تعلیم فرزندان خودشون به سبک جدید بودند و حتا بعضی از آنها فرزندان خود را برای تحصیل به بعضی کشورهای اروپایی و هندوستان اعزام کرده بودند هنگامی که از ورود آقایان سعادت و اقدامات جدید آموزشی آنها مطلع شدند، از تأسیس مدرسه جدید استقبال کردند و عامه مردم بوشهر و به ویژه قشر کم درآمد هم از گشایش چنین مدرسه ای شادمان شدند.
اهالی بوشهر با اعتقاد و اطمینانی که به امانت و دیانت آن دو برادر داشتند، فرزندان خودشون را برای تحصیل به مدرسه آوردند و هنوز شش ماهی از تأسیس مدرسه جدید نگذشته بود که اولین جلسه امتحانی در مدرسه برگزار شد و علما و تجار و اعیان و مأمورین کشوری و لشکری دعوت شدند تا از نزدیک با پیشرفتهای تحصیلی فرزندان خودشون آشنا شوند پیشرفت فوق العاده دانشآموزان در دروس فارسی، عربی، حساب، جغرافیا و مسایل دینی مایه تعجب و حیرت حاضران در جلسه گردید و در نتیجه متعهد شدند که سالانه مبلغی برای کمک به مدرسه پرداخت نمایند.
این تحول جدید سبب افزایش تعداد دانشآموزان شد طوری که به نوشته مرحوم شیخ عبدالکریم سعادت در پایان سال ۱۳۱۸ ه. ق یعنی یک سال بعد از تأسیس مدرسه تعداد شاگردان به بیش از سیصد و پنجاه نفر رسید. تعداد دانشآموزان روز به روز افزایش یافت و خانهای که مدرسه در آن تشکیل شده بود با آن که بیش از ۱۰ اتاق داشت گنجایش شاگردان را نداشت مرحوم دریابیگی در فکر ساخت عمارتی متناسب و آبرومند افتاد و در ضلع جنوب غربی شهر مکانی مناسب در زمینی از اراضی ملک التجار که به معينالتجار واگذار شده بود و به اندازه دو هکتار بود شروع به احداث ساختمان کرد.
شالوده ساختمان مدرسه مشتمل بر شش کلاس بزرگ، یک سالن و چهار راهرو با تعدادی اتاق جانبی بود. دربها و هلالهایی از جنس چوب سرخ و ساج و همچنین شیشههای رنگی بسیار زینتبخش مدرسه جدید بود.
مدرسه را به نام شاه وقت مظفر الدین شاه قاجار نام گذاری کردند و طی تلگرامی از ایشان تقاضای مساعدت مالی کردند که در نتیجه مبلغ یک هزار تومان به مدرسه کمک مالی نمودند. جالبه بدونید برای ادامه کار مدرسه عدهای از تجار و اعیان و اهالی بوشهر به مدرسه مراجعه میکنند و متعهد میشوند که تا ۳ سال کمکهای مالی خود را به مسئولان مدرسه پرداخت نمایند.و تا زمانی که مدرسه دولتی شد این کمکها ادامه داشت. علاوه بر تجار مسلمان و حکمران کل بنادر که سالانه مبلغ قابل توجهی به مدرسه کمک میکردند، تجار مسیحی ساکن بوشهر هم به مدرسه سعادت کمکهای قابل توجهی کردند.
در ادامه حمایتهای مالی برای تداوم برنامههای مدرسه از طرف گمرک مقرر شد که مبلغی از صادرات و واردات اجناس در گمرک بوشهر به صورت دائم به مدرسه کمک شود که با استقبال تجار هم مواجه شد.
یکی از خدمات ارزشمند فرهنگی مدرسه سعادت آموزش زبانهای انگلیسی و فرانسوی به دانشآموزان بود از آنجا که در آن زمان اغلب دولتهای خارجی در بندر بوشهر دارای نمایندگی سیاسی و تجارتخانه بودند و اغلب تجار با دولتهای اروپایی و غیر اروپایی مراودات بازرگانی داشتند، نیاز مبرم به فراگیری زبانهای انگلیسی و فرانسوی سبب شد تا خانوادههای بوشهری و تجار تقاضای تعلیم زبان خارجی برای فرزندان خودشان کنند. مسئولین مدرسه هم پس از کسب تکلیف از مراجع، آموزش زبانهای خارجی را در برنامه تعلیمی مدرسه قرار دادند.
اهمیت مدرسه سعادت بوشهر در تقدم و تأخیر وجودی آن نیست، یعنی بر خلاف این بینش غیرتاریخی که مدرسه سعادت دومین مدرسه جدید ایران است با تکیه بر نوشتار مرحوم میرزا حسن رشدیه و جدول تأسیس مدارس جدید در ایران، مدرسه سعادت نهمین مدرسه جدید است؛ اما بایستی اذعان نمود که نقش بالنده این مدرسه در گسترش علم و دانش در اقصی نقاط نواحی جنوب ایران بسیار حیاتی بوده و اگر مبالغه نشود در ردیف فعالیتهای علمی - آموزشی مدرسه دارالفنون بوده است.
با تکیه بر اسناد موجود در سال ششم از گشایش مدرسه سعادت مسئولین مدرسه به درخواست اهالی بنادر جنوب به همت دانشآموختگان مدرسه سعادت، مدارسی در بنادر جنوبی خلیجفارس شامل بندر لنگه، محمره (خرمشهر کنونی)، اهواز و چند سال بعد مدارسی به سبک نوین در بحرین و نجف تأسیس کردند. با توجه به نقش ارزنده مدرسه سعادت در ترویج مدارس نوین در نواحی جنوبی ایران این مدرسه را «مادر مدارس جنوب ایران» نام نهادهاند.
از زمان تأسیس این مدرسه شاگردانی فارغالتحصیل شدند که آنان را باید از مشاهیر و فرهیختگان علمی ایران به شمار آورد در این راستا باید به بزرگانی چون: محمد حسین رکن زاده آدمیت (مورخ و نویسنده)، اسماعیل نوری زاده بوشهری (نویسنده)، اسماعيل رايين (مورخ)، عبدالحسين شريفيان (مترجم)، مهدی سمسار (سردبیر روزنامه کیهان نویسنده و مترجم)، مصطفی خجسته (مدیر و نویسنده هفته نامه پیک خجسته)، محمدعلی شریفی بوشهری (نویسنده)، صادق چوبک (داستان نویس)، احمد آرام (داستان نویس و کارگردان تئاتر)، ایرج صغیری (نویسنده و کارگردان تئاتر خالق نمایش مانای قلندر خونه)، حسین دهقانی (نویسنده و بازیگر و کارگردان تئاتر)، عبدالرحیم جعفری ( نویسنده و روزنامه نگار)، حجت الاسلام سید محمد حسن نبوی (نویسنده)، سید علی طبيب (پزشک)، میرزا محمدخان بهادر (نویسنده)، منوچهر آتشی (شاعر)، محمدرضا نعمتی زاده (شاعر)، دکتر سید جعفر حمیدی (شاعر) و نویسنده)، دکتر سید احمد کازرونی (نویسنده)، عبدالمجید زنگویی (شاعر و نویسنده)، سید محمد ریاضی (پزشک)، حسن زنگنه (مترجم)، پروفسور ایرج نبی پور (پژوهشگر و پزشک)، سید رازی طبیب علی باباچاهی (شاعر)، پروفسور محمود مشفقیان (دانشمند جهان اسلام)، پروفسور اصغر ابراهیمی (دکترای هوا فضا)، دکتر عبدالرسول مهرسای (پزشک) و دهها دانشمند و هنرمند دیگر اشاره کرد.
در سال 1376 در کنار مدرسه قدیمی سعادت ساختمان جدیدی در 3 طبقه احداث و به دلیل کثرت دانشآموزان، مدرسه به ساختمان جدید انتقال یافت. در سال 1395 مدرسه قدیمی سعادت مرمت شد و در حال حاضر مدرسه هم صبح و هم بعدازظهر جهت بازدید علاقهمندان باز میباشد در سالهای اخیر که مدرسه مرمت شده رویدادهای فرهنگی بسیاری نیز در این بنای ارزشمند برگزار میشود.
در دالان ورودی مدرسه تاریخی سعادت روی تکه سنگی مرمرین شعری حکاکی شده که برای شما میخونم این شعر عملاً مانیفست مدرسه و تأثیرات آن را در دل خود دارد.
شد چو به پا این بنا به یمن و سعادت /// علم و ادب هر دو کرد رو به زیادت
نام سعادت نهاد بانیش از خیر /// گشت مروج علوم را به ارادت
فرصت بنمود فکر و گفت به تاریخ /// آمده این مدرسه قرین به سعادت
موزهای کوچک در ساختمان جدید مدرسه سعادت وجود دارد که بسیاری از اسناد، مدارک عکسها و کتابهای قدیمی در آنجا نگهداری میشود همچنین طی اتفاقی ارزشمند مدریت مدرسه جدید سعادت تمامی اسناد، مدارک و کتابهای قدیمی بر جا مونده از مدرسه سعادت رو به صورت الکترونیک درآوردن و در وبسایت مدرسه جهت بازدید علاقهمندان و پژوهشگران بارگذاری کردن که همگان از سراسر جهان به این اسناد دست پیدا کنند که پیشنهاد میشود حتما به این موزه ارزشمند و وبسایت مدرسه سر بزنید و از داشتههای فرهنگی این دیار بیشتر اطلاعات کسب کنید.
درود بر حسین جان ، استفاده بردیم