ظرفیت و میراث طبیعی استان بوشهر

سواحل بکر و چشم‌نواز در حاشیه شمالی خلیج فارس از مهمترین و باارزش‌ترین میراث طبیعی استان بوشهر به شمار می‌آیند. این سواحل به عنوان مقصدی جذاب و زیبا برای گردشگرانی که به اکوتوریسم علاقه دارند شناخته می‌شوند.

جزایر استان بوشهر در خلیج‌فارس

در محدوده جغرافیایی استان بوشهر در خلیج فیروزه‌ای فارس، تعدادی جزیره وجود دارد که به دلیل طبیعت زیبا، مناظر خیره‌کننده و تنوع‌زیستی، جاذبه‌های گردشگری بسیاری را به گردشگران ارائه می‌دهند. جزایری چون: خارک، خارکو، عباسک، فارسی، ام‌الگرم، گرم، تهمادو (جبرین)، خان (ام‌سلامه)، نخیلو و مطاف

پرنده‌نگری

پرنده‌نگری یکی از زیرشاخه‌های اکوتوریسم، طبیعت‌گردی یا بوم‌گردشگری است که بر پایه احترام به طبیعت و لذت‌بردن از دنیای زیبا و پر راز و رمز پرندگان قرار دارد. شما در قالب یک تور یا به‌صورت انفرادی و به همراه یک متخصص پرنده‌نگری با تجهیزات و دوربین‌های مناسب اقدام به تماشای پرندگان می‌کنید. استان بوشهر در محدوده دو کریدور عظیم مهاجرت پرندگان از سیبری به سمت جنوب آفریقا و همینطور مسیر شرق آفریقا به غرب آسیا قرار دارد و هر ساله در فصول مهاجرت میزبان انواع پرندگان مهاجر است. استان بوشهر باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی مطلوب، همسایگی با خلیج‌فارس، کرانه و پس‌کرانه وسیع و آب‌وهوای مساعد در پاییز، زمستان و بهار مأمنی آرام و دلپذیر برای زمستان‌گذرانی، زادآوری و استراحت پرندگان مهاجر است. اگرت سفید بزرگ و کوچک، کاکایی، پرستوی دریایی (کاکلی)، گیلانشاه، پلیکان، فلامینگو، باکلان، آبچلیک، حواصیل، سلیم، بوتیمار، دراج، دلیجه، سبزه‌قبا، بحری، بالابان، شاهین، عقاب، جغد و... تعدادی از این پرندگان هستند. در محدوده استان بوشهر به‌ویژه در جزایر خالی از سکنه استان به‌راحتی می‌توان انواع پرندگان بومی و مهاجر را حتی با چشم غیرمسلح تماشا کرد.

مناطق حفاظت شده استان بوشهر

در استان بوشهر هم اکنون هشت منطقه تحت مدیریت (پارک ملی دریایی نای‌بند، پارک ملی دیر - نخیلو، منطقه حفاظت‌شده مند، منطقه حفاظت شده حله، پناهگاه حیات‌وحش خارک، اثر طبیعی ملی خارکو، اثر طبیعی ملی کوه نمک و منطقه حفاظت شده کوه بیرمی) و همچنین سه منطقه شکار ممنوع کوه مند و کوه تنگ باهوش - شاهزاده ابراهیم و کوه سیاه وجود دارد.

پارک ملی دریایی نای‌بند

موقعیت مکانی: منتهی‌الیه سواحل جنوب غربی استان بوشهر

پوشش گیاهی: حرا، کنار، کهور ایرانی، انجیر معابد، انار شیطان، استبرق، صبر زرد و انواع گیاهان شورپسند

حیات‌وحش: پستانداران مانند جبیر، گرگ، شغال، کفتار، گربه وحشی، و پستانداران دریایی نظیر دلفین

پرندگان: هوبره، کبک، تیهو، انواع بازهای شکاری و انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی نظیر انواع کاکایی، سلیم کوچک، پلیکان، فلامینگو و...

خزندگان: لاک‌پشت دریایی منقار عقابی و لاک‌پشت دریایی سبز

سایر ویژگی‌های طبیعی: چشم‌اندازهای بدیع و کم‌نظیر، تنوع ساحلی، جنگل‌های حرا، خورها، مجتمع‌های مرجانی، چمنزارهای علف دریایی، وجود انبوه گونه‌های نادر گیاهی و جانوری و تنوع عظیم زیستگاه‌های منطقه‌ای منحصربه‌فرد و بسیار حساس و بی‌همتا

پارک ملی دیر - نخیلو

موقعیت مکانی منطقه: در جنوب غربی استان بوشهر از توابع بخش بردخون و در شمال شهرستان دیر واقع شده است.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه (شامل وضعیت توپوگرافی، چشم‌انداز، پوشش گیاهی و گونه‌های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات‌وحش و گونه‌های شاخص و کریدورها): منطقه جلگه‌ای و کویری بوده که در شهرستان دیر و بخش بردخون واقع گردیده است. حداکثر ارتفاع از سطح دریا به کمتر از ده متر می‌رسد که به‌صورت یک فلات در حاشیه خلیج‌فارس واقع شده است.

جزایر نخیلو و ام الگرم از زیستگاه‌های عمده و مهم منطقه خلیج‌فارس در جهت زادآوری پرستوهای دریایی که همه ساله در فصل تابستان پذیرایی جمعیت قابل‌توجهی از انواع پرستوهای دریایی کاکلی کوچک کاکلی بزرگ و پشت تیره، سلیم خرچنگ خوار، اگرت ساحلی و سلیم کوچک می باشد.

جزیره ام‌الگرم زیستگاه بزرگ‌ترین کلونی جوجه‌آوری سلیم خرچنگ خوار در سطح خاورمیانه است.

جاذبه‌های اکوتوریستی: وجود جنگل‌های مانگرو، سواحل شنی و ماسه‌ای، وجود جزایر نخیلو و ام‌الگرم

اثر طبیعی ملی کوه نمک

موقعیت مکانی منطقه: حدفاصل شهرستان‌های دیر و دشتی واقع گردیده است.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه (شامل وضعیت توپوگرافی، چشم‌انداز، پوشش گیاهی و گونه‌های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات‌وحش و گونه‌های شاخص و کریدورها):

گنبد نمکی یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی است که دارای چشم‌اندازها و مناظر زیبای طبیعی است این گنبد نمکی در نزدیکی روستای جاشک به‌صورت یک طاقدیس بر روی سلسله جبال رشته زاگرس در استان بوشهر واقع شده است.

پوشش گیاهی: به علت وجود آب‌وهوای خاص و باران کم و ناکافی و نهایتاً نوع خاک نامرغوب، منطقه از نظر پوشش گیاهی غنی نمی‌باشد و به‌طورکلی شامل گیاهان درختی و درختچه‌ای نظیر کنار، بنه، کلخونگ، کهور، بادام‌کوهی و گز و گونه‌های بوته‌ای گرامینه و درمنه، خارشتر، گون، افدرا و گیاهان شورپسند می‌شود.

حیات‌وحش: از نظر حیات‌وحش جانوری منطقه در حد متوسط می‌باشد. در گذشته شامل کل و بز، قوچ و میش و آهو بوده که امروزه تنها کل و بز، روباه، شغال و کفتار و پرندگانی نظیر باقرقره، کبک، تیهو، زنبورخوارها، پرستوها، بادخورک، گنجشک‌ها و سهره‌ها می‌باشد، همچنین تنوع خزندگان در این کوه بالا است.

جاذبه‌های اکوتوریستی: به دلیل وجود غارها و آبشارها و رودخانه‌های بسیار زیبا و پوشیده از نمک باعث جذب بازدیدکنندگان زیادی می‌شود.

پناهگاه حیات‌وحش خارگ

موقعیت مکانی: 57 کیلومتری شمال غربی بوشهر در آبهای ساحلی.

پوشش گیاهی: کنار، کهور، انجیر معابد، انجیر بنگال و انواع گیاهان علفی.

حیات‌وحش: آهو و انواع پرندگان دریایی آبزی و کنار آبزی.

سایر ویژگی‌های طبیعی: اجتماعات منحصربه‌فرد مرجان‌ها و زیستمندان دریایی.

اثر طبیعی ملی خارگو

موقعیت مکانی منطقه: جزیره خارگو با مختصات 29درجه و 18دقیقه و 50درجه و 20دقیقه در شمال جزیره خارگ است. این اثر با وسعت 5/3کیلومترمربع در فاصله 2مایلی )حدود 7/3

کیلومتری) خارگ واقع شده است.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه (شامل وضعیت توپوگرافی، چشم‌انداز، پوشش گیاهی و گونه‌های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات‌وحش و گونه‌های شاخص و کریدورها): سطح این جزیره فاقد هرگونه پستی‌وبلندی است و به‌صورت پشته‌ای بسیار کم‌ارتفاع از دنباله‌های طاقدیس‌های زاگرس جنوبی ایران است. هیچ‌گونه کوه یا تپه و ناهمواری در آن وجود ندارد.

بلندترین نقطه آن با 8متر ارتفاع در مرکز جزیره و با شیب ملایم به اطراف قرار دارد.

پوشش گیاهی: گلایول، سفید سریش، تمشکین عشق آبادی، خیارک، گرامورز، ناز بیابانی، آهوماش شور دوست، مشگک، انجیر معابد، سیلن عربی، مریم گلی مصری، تیپ پوششی نریشت،

تیپ پوششی گل آفتابی درختچه‌ای.

حیات‌وحش: انواع پرندگان مهاجر، دلفین‌ها، لاک‌پشت‌های دریایی.

جاذبه‌های اکوتوریستی: به دلیل وجود سواحل شنی و ماسه‌ای و آبسنگ‌های مرجانی منطقه خوبی برای جذب توریست می‌باشد.

منطقه حفاظت شده مند

موقعیت مکانی: منطقه بردخون از توابع شهرستان دیر و 180کیلومتری جنوب بندر بوشهر.

پوشش گیاهی: گیاهان شورپسند از خانواده کنوپویاسه و انواع گرامینه و درختان گز و اشک و کهور و همچنین اجتماعات کوچکی از درختان حرا.

حیات‌وحش: پستانداران نظیر آهو، گرگ، روباه، سیاه‌گوش، کفتار، گربه وحشی، گراز و تشی.

پرندگان بومی: اگرت ساحلی، حواصیل خاکستری، باکلان، انواع کاکائی، کوکر، دلیجه، قمری، چکاوک کاکلی و ماهیگیر ابلق.

پرندگان مهاجر: فلامینگو، کفچه نوک، درنا، هوبره، پرستوهای دریایی، کاکلی بزرگ، کاکلی کوچک، خزری و پرستوی دریایی کوچک و گونه سفید.

منطقه حفاظت شده حله

موقعیت مکانی: در ساحل دریا و به فاصله 10کیلومتری شمال بندر بوشهر

پوشش گیاهی: گیاهان تالابی نظیر نخل مرداب، نی بزواش، پیازین و لوئی و گیاهان خشکی زی: گیاهان گز، کهور.

حیات‌وحش: پستانداران نظیر گرگ، شغال، روباه معمولی، خرگوش، گربه وحشی.

پرندگان: درنا، فلامینگو، اگرت، اردک مرمری، اردک سفید، غاز خاکستری، انواع سلیم و سایر پرندگان آبزی و کنار آبزی و انواع بازهای شکاری.

منطقه حفاظت شده کوه بیرمی

موقعیت مکانی: حدفاصل شهرستان تنگستان و شهرستان دشتی

ویژگی و سیمای عمومی منطقه: دارای تنوع فراوان گیاهی و جانوری، از بالاترین ارتفاعات استان، تنگه‌های متعدد و عمیق (هشت تنگه مهم به نام‌های تلخ آب بید، بنیون، روان، گشی، یخ، مخدان، آشی و دونه دون) و چشمه‌سارهای فراوان می‌باشد. این عوامل در ایجاد یک اقلیم منحصربه‌فرد در این منطقه مؤثر بوده و در اکثر ماه‌های سال حضور زیاد پرندگان بومی را در خود دارد.

پوشش گیاهی: گونه گل حسرت، شب بو، ترشک، هلپه، قیچ، آویشن، شیربادام، بنه، بادام‌کوهی، افرا و انجیر کوهی.

حیات‌وحش: کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، گراز، گرگ، گربه جنگلی، شغال، روباه، تشی، کبک، تیهو، دارکوب سوری، کمرکولی، انواع کبوترسانان و گنجشک‌سانان، سبزقبا، زنبورخوار و انواع

پرندگان شکاری از قبیل بالابان، بحری، شاهین، دلیجه و انواع عقاب و کرکس.

منطقه شکار ممنوع شاهزاده ابراهیم - تنگ باهوش

موقعیت مکانی:

شمال: خط لوله گاز و 3 کیلومتری شمال شرق روستای سمل شمالی به سمت شمال شرق و به صورت خط مفروض مستقیم از سمت جنوب روستای نینیزک (شاهزاده ابراهیم) تا شرق آن روستا

شرق: از شرق روستای نینیزک (شاهزاده ابراهیم) به‌طرف جنوب شرق و جنوب و در امتداد جاده آسفالته شاهزاده ابراهیم - کلمه و پس از گذشتن از روستاهای اوپای ارغون، سرمله و روستای قوچی تا شمال شهر کلمه.

جنوب: از شمال شهر کلمه پس از گذشتن از حاشیه مزارع و باغات کشاورزی به سمت جنوب تا تونل پیامبر اعظم به سمت غرب در امتداد جاده اهرم - شهر کلمه تا شرق شهر اهرم

غرب: از شهر اهرم در امتداد خط لوله گاز به سمت شمال و در حاشیه کوه تا خط لوله گاز و 3 کیلومتری شمال شرق روستای سمل شمالی.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه (شامل وضعیت توپوگرافی، چشم‌انداز، پوشش گیاهی و گونه‌های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات‌وحش و گونه‌های شاخص و کریدورها): منطقه مذکور از لحاظ توپوگرافی مجموعه‌ای از دشت‌های وسیع و پراکنده، تپه‌ماهور، دره‌های پیچ‌درپیچ و طولانی، گذرگاه‌ها و تنگه‌های صعب‌العبور و قله‌های مرتفع می‌باشد. قسمت اعظم منطقه کوهستانی و دارای رشته کوه‌های ممتد و بهم پیوسته است که مناطقی مسطح و دشتی را در خود جای داده است.

گونه‌های درختی منطقه که باقیمانده جامعه درختی است شامل: بنه، کلخونگ، بادام‌کوهی (بخورک) می‌باشد که از جوامع درختی ایرانی و تورانی است. از گیاهان بوته‌ای و بوته‌ای چوبی موجود در منطقه که بعضاً به‌صورت موضعی دارای تراکم قابل‌توجهی نیز می‌باشد از قیچ و نوعی گون می‌توان نام برد که جز فلور ناحیه ایران و توران نیز محسوب می‌شود.

جاذبه‌های اکوتوریستی: این منطقه به دلیل کوهستانی بودن و صعب‌العبور بودن آن و عدم راه‌های دسترسی و وجود قلل و دره‌های وسیع دارای مناطق دیدنی و بی‌نظیر برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان است.

منطقه شکار ممنوع کوه مند</strong