گردشگری صنعتی شیوه‌ای نوین در صنعت توریسم در جهان به شمار می‌آید و علی‌رغم تصور عامه مردم از گردشگری، فضای متفاوتی با تفریح و تماشای آثار باستانی، تاریخی و طبیعت‌گردی می‌سازد. بازدید از یک کارخانه قدیمی و متروک چقدر برای شما جذابیت دارد؟ تماشای شهری زیرزمینی یا ایستادن بر فراز دکل‌های نفتی چطور؟

تصور بسیاری از افراد از گردشگری صنعتی این است که توریسم صنعتی پدیده‌ای جدید بوده و به دوره معاصر مربوط می‌شود و باید در میان شهرک‌های صنعتی مدرن و کارخانه‌های نوآور به‌ دنبالش گشت؛ اما الزاماً این‌گونه نیست.

خودتان را تصور کنید که در حال بازدید از سازه‌های آبی سیراف هستید؛ این رؤیاپردازی دقیقاً همان گردشگری صنعتی است که امروزه به‌راحتی تحقق‌یافته است. قنات‌ها و سازه‌های آبی ساسانی شهر جم یکی از سیستم‌های ‌آبی باستانی ایران است که علاوه بر اینکه در دسته مکان‌های تاریخی قرار می‌گیرد، به‌عنوان یک مکان صنعتی نیز شناخته می‌شود.

هرچند بسیاری از تجهیزات قدیمی و وسایل ساخت صنایع مختلف امروزه در موزه‌ها نگهداری می‌شود، اما استفاده دوباره از صنایع ازکارافتاده و کارخانه‌های متروک، نکته جالب‌توجه در گردشگری صنعتی است. گردشگران با حضور در تورهای صنعتی به مناطقی سفر می‌کنند که در حالت عادی امکان حضور در آنجا را ندارند یا به‌ندرت موقعیت حضور در چنین مکانی برایشان فراهم می‌شود.

گردشگری صنعتی شامل بازدید از میراث صنعتی شهرها، تورهای علمی، بازدید از کارخانه‌ها و صنایع مختلف و تماشای روش‌های تولید محصولاتشان می‌شود. برای برگزاری این تورها باید پروتکل‌هایی بیشتر از آنچه که برای مکان‌های تاریخی یا طبیعی در نظر گرفته‌ایم را مشخص کنیم. در این تورها باید ایمنی دوجانبه گردشگران و برگزارکنندگان را تأمین کرد، شرایط رفاه و رفت‌وآمد مخاطبان را به‌صورت استاندارد ایجاد نمود و نکات خاص و الزامات حضور در مکان‌ها، محدودیت‌ها و شرایط را به‌وضوح برای تمامی شرکت‌کنندگان بیان کرد تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.

با این مقدمه می‌رسیم به معرفی ظرفیت‌های گردشگری صنعتی در استان بوشهر

سابقاً برای برقراری تسلط بر کشوری، استعمارگران به جنگ و ستیز می‌پرداختند و با لشکرکشی و زور سرنیزه ملل ضعیف را اسیر و گرفتار می‌کردند؛ ولی در نیمه دوم قرن نوزدهم کشورهای استعماری روش تازه‌ای اتخاذ نمودند و برای استثمار و استعمار ملل عقب‌افتاده طریقه تازه‌ای پیش گرفتند که عبارت بود از روی کار آوردن عده‌ای از دست‌نشاندگان خود و گرفتن یک سلسله امتیازات اقتصادی با دادن رشوه برای پیشرفت منظورهای سیاسی.

نخستین امتیازی که در ایران اختصاصاً برای نفت داده شد در سال 1884م / 1262 ه. ش بود که به آلبرت هوتز از اتباع هلند جهت استخراج نفت منطقه دالکی از توابع شهرستان دشتستان استان بوشهر اعطا گردید. 

هوتز بازرگانی هلندی بود که در سال ۱۸۷۴ در اوان جوانی باهدف گسترش فعالیت‌های تجاری شرکت پدرش ـ جک هوتز ـ راهی ایران شد و سال‌ها بعد تجربیاتی در حوزه اکتشاف نفت انجام داد.

تنها دکتر لورنس لکهارت در جزوه‌ای تحت عنوان «تاریخ نفت ایران از عصر قدیم تا آغاز قرن بیستم» منتشر کرد. راجع به این امتیاز می‌نویسد: «شرکت تعاونی حقوقی (م. ا. هوتز) امتیاز نفتی دالکی در بوشهر و سلخ واقع در جزیره قشم را گرفت و شرکت آن چاه‌هایی به عمق 270 متر کنده و چون اثری از نفت در دو محل مزبور دیده نشد کنسرسیوم دست از تعقیب و فعالیت برداشت و در سال 1901 م / 1279 ه.ش کنسرسیوم منحل گردید.»

استان بوشهر نخستین منطقه جهت کاوش برای رسیدن به مایع ارزشمند نفت بود که همان‌طور که عرض کردم شرکت هوتز آغازگر این مسیر بود. در حال حاضر تأسیسات ارزشمند نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در نقاط مختلف استان بوشهر در حال فعالیت هستند و بخش عمده‌ای از درآمد حاصل از این صنایع در کل کشور مربوط به استان بوشهر می‌باشد. پس ظرفیت بسیار عظیمی در حوزه گردشگری صنعتی در استان بوشهر وجود دارد.

بازدید از تأسیسات نفت و گاز در شهرستان‌های دیر، کنگان و عسلویه ما بسیار حائز اهمیت و قابل‌توجه است. تجربه دیدن سایت‌های مختلف از یک فرایند استخراج، استحصال و تبدیل مواد مختلف شیمیایی و نفت و گاز در کرانه‌های خلیج‌فارس بسیار جالب‌توجه است به‌ویژه دیدن این تأسیسات در شب شما را با یک جهان فرازمینی مواجه خواهد کرد.

تعریف تورهای علمی برای پژوهشگران، استادان و دانشجویان دانشگاه، دانش‌آموزان و علاقه‌مندان یکی دیگر از ظرفیت‌های گردشگری صنعتی به شمار می‌آید.

از دیگر تأسیساتی که در استان بوشهر در حوزه گردشگری صنعتی موردتوجه است تأسیسات پتروشیمی و پایانه‌های نفتی جزیره خارگ هست که شما در کنار دیدن جاذبه‌های ارزشمند فرهنگی، تاریخی و طبیعی این جزیره ارزشمند با تأسیسات عظیم این جزیره استراتژیک در پهنه دریای پارس آشنا می‌شوید.

شرکت صنایع دریایی ایران صدرا در محدوده شهرستان بوشهر نیز یکی دیگر از ظرفیت‌های گردشگری صنعتی در استان بوشهر است، ساخت سکوهای نفتی و گازی، ساخت کشتی‌های حامل نفت و گاز و بسیاری از تأسیسات صنعتی در این مجموعه ارزشمند سالیان سال است که با توانمندی مهندسان و متخصصان داخلی در حال تولید است.

بندر و گمرک بوشهر و ظرفیت‌های بسیار جذاب و قابل‌توجه با تأسیسات ساحلی و دریایی جهت حمل‌ونقل دریایی در خور سلطانی بندر بوشهر قرار دارد که تاریخ فعالیت در این محدوده به دوران هخامنشی برمی‌گردد و این فعالیت‌ها در محدوده ساحلی شرق بندر بوشهر همچنان باقدرت ادامه دارد.

نیروگاه اتمی بوشهر هم یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری صنعتی در استان بوشهر است. شما می‌توانید از طریق تور با هماهنگی قبلی به سایت اطلاع‌رسانی نیروگاه رفته و با تاریخچه ایجاد و فرایند کار نیروگاه آشنا شوید.

کشتی‌سازی در استان بوشهر یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری صنعتی این دیار است. از دوران باستان که به‌واسطه حراست و نگاهبانی پهنه عظیم دریای پارس محدوده استان بوشهر موردتوجه حاکمان بوده، نیاز به طراحی و ساخت شناورهای مختلف با کاربری‌های متفاوت در دستور کار قرار می‌گرفته و در کارگاه‌های مختلف در جای‌جای سواحل استان راه‌اندازی شدند و تا کنون نیز ادامه دارند. از کشتی‌های چوبی و فایبرگلاس صیادی و تجاری گرفته تا کشتی‌های فلزی با تناژ مختلف همه‌وهمه در استان بوشهر تولید می‌شوند و هر کدام از کارگاه‌ها جداجدا جاذبه‌هایی منحصربه‌فرد هستند جهت بازدید و تماشای روند ساخت طراحی تا به آب انداختن این شناورهای زیبا و ارزشمند. در حال حاضر اغلب کارگاه‌های کشتی‌سازی در محدوده شهرستان‌های بوشهر و تنگستان هستند و شما می‌توانید با هماهنگی قبلی و رعایت نکات ایمنی و با پوشش مناسب و استفاده از کفش و کلاه ایمنی در کارگاه‌ها حاضر شوید و پای سخنان ناخداها و سازندگان این شناورها بنشینید و از جزئیات و قسمت‌های مختلف شناورها سؤال بپرسید.