Зоолошката градина во Скопје наскоро ќе полни 100 години. Формирана е во 1926, а денес има 50 вработени од човечки вид и 350 жители од 80 животински видови. Сигурно некогаш сте ја посетиле, но дали сте се запрашале – како е да се работи тука?

Забелешка: „Обични луѓе“ е подкаст наменет за слушање. Во него е вграден голем труд за монтирање, музичка илустрација и течна аудио нарација. Транскриптот е наменет само како помошно средство, особено доколку архивските материјали се со понизок квалитет. Во сите други случаи ве поттикнуваме да ги слушате, а не да ги читате епизодите. Ви благодариме.

С3Е4 – транскрипт

Илина
Вака звучи еден обичен мајски ден во Зоолошката градина во Скопје. Таа во последно време е често присутна во медиумите, по убаво. Пролетва тука се случи вистински бејби бум – се родија десетина младенчиња од различни видови, меѓу кои двогрба камила, валаби кенгурче, камерунски кози, најмалото мајмунче на светот од видот џуџест мармазет и најголемиот хит помеѓу бебињата во зоолошката, трите бели лавчиња. Таа и по изглед веќе не е збир од кафези во кои животните делуваат тажно или вознемирено, каква што ја памтам од моето детство.

(Common People)

Јас сум Илина Јакимовска. Во оваа епизода ќе разговараме со вработени и со по некој жител на Зоолошката градина, за да ја испитаме старата изрека – ако е тешко да се работи со луѓе, дали е тогаш полесно да се работи со животни?

Весна
Значи средно имам завршено во „Никола Карев“, тоа беше средно насочено биотехнологија тогаш и мислам дека беше последна генерација биотехнолошка насока. Бидејќи повеќе бев по природните науки завршив во „Никола Карев“ и после каде да… нели кога е во прашање високото образование, каде да продолжам, прва година беше се отвори факултетот за ветеринарна медицина таа година тука, во рамки на… тогаш беше во склоп на Земјоделскиот како еден дел беше ветеринарна медицина. Следната година веќе се одвои како самостоен факултет. И кога ја гледав програмата нели од сите факултети каде, што, како, од „Никола Карев“, оп! Ветеринарна медицина. А бидејќи претходно знаев дека кај нас нема ветеринарна медицина, како се отвори факултетот тоа е тоа. Значи тоа е знакот (се смее).

Илина
Ова е Весна, која во зоолошката е одговорна за две нешта – едукација на посетителите и здравјето на нејзините жители.  Уште како мала не само што ги сакала животните, туку знаела и како да им ги санира повредите и практично да им помогне.

<figure class="wp-block-image size-large"></figure>

Весна
Цело време и како дете надвор нели со уличните животни чекај ова да му напраиме, чекај тоа да му напраиме. Некако не знам така ми беше како… дека го знам, нели со животните работиш и знам тоа да го правам. Ќе донесеа маче и ја бев оп, знаеш како да го фатиш дека треба нозете, главата, ќе те изгребе, ќе те касне (се смее). И кога го видов дека се отвори Факултетот за ветеринарна медицина викам – ова е изгледа тоа.

Илина
Откако го завршила факултетот Весна поминала 1 година пракса, а потоа уште три во ветеринарната амбуланта во Автокоманда, работејќи главно со мали животни, мачки, кучиња, папагали и како што вели „по некое прасе или коза“. Па уште три во Ветеринарна инспекција, каде не работела со животни, но со производи од животинско потекло. Сепак, ја влечело нешто друго.

Весна
Отсекогаш ми било предизвик да бидам во зоолошка градина да работам, бидејќи овие животни што се тука не се учат на факултет. Немаме предмет тигар, лав, мајмун… Имаме предмет дивеч, имавме ние биологија и патологија на дивеч, меѓутоа во дивечот се рис, волк, еребица, фазан, мечка, претежно дивечот што е во Македонија. Егзотика немавме како предмет. Не знам сега на факултетот дали има како предмет егзотична медицина. Ние го немавме и мене ми беше предизвик и да учам во исто време и да работам.

Илина
Како изгледа еден вообичаен ден за вработен во Зоолошката градина?

Весна
В.Л.Т.: Сега, нормално кај секој е различен. Кај зоо негователите што се грижат за животните нели доаѓаат на работа во осум и триесет, прво е да ги видат животните дали се тука, како се, што се, здраво, добро утро на сите, нели (се смее).

И.Ј.: Кафе…

В.Л.Т.: Да. И после почнуваат со… нели како што е секојдневната работа да им исчистат, остатоци од храна претходно, измет ако има, вода да сменат, да видат нели состојба на само живеалиште, технички да го проверат дали некаде нешто се има случено, не се има случено. И после тековно си е одржување на самиот реон. Кај нив, кај зоо негователите. Кај нас, кај ветеринарите секој ден е различен. Нема онака… може кога ќе дојдам на работа уште на одење да ми се јават кон работа, да ми кажат дека има нешто, да ми пријават, дека има родено, дека има угинато, дека има избегано од негде, врата скршена ли, ограда не знам што, нешто повредено дека има, нешто може такво да се случи. Може некој ден да нема никаква интервенција, ништо од ветеринарен аспект да не се случува. Претежно ветеринарниот дел е повеќе во превентива, значи да спречиме да дојде до болести бидејќи во зоолошката не се чуваат болни животни и нема случаеви да се работи со болни животни од болест нели како што е кај домашните миленици. Нема влез… заради таа причина не е дозволен влез со домашни миленици за да не дојде до трансфер на одредени причинители на болест и да не дојде до вознемирување на самите животни и претежно превентивата се состои во… нели давање на превентивно витаминско – минерални додатоци во исхраната како и редовно прочистување од паразити внатрешни и надворешни паразити, дали со бањање, дали со… инекционо со препарати и превентивно вакцинацијата кај одредени видови.

Илина
Во текот на разговорот Весна своите пациенти ги нарекува по име. Младата бела лавица е Соња. Кан, дојден од Загреб и Гете од Келн се двата морски лавови. Имале гибон Џорџ што го испратиле во зоолошката во Николаев, Украина, со чија негувателка  се во постојан контакт. Имаат ли сите животни имиња?

Весна
В.Л.Т.: Па повеќето имаат имиња. Тие што се како по… не знам како да го кажам… на пример немаат имиња шатките, гуските, тие што се во јато, во поголема група, што е поголем број на животни, немаат сите имиња.

И.Ј.: А вие меѓу себе кога зборувате за нив по име ги кажувате?

В.Л.Т.: По име, да.

И.Ј.: Значи како – абе денеска не ѝ е добро на Мими, пример.

В.Л.Т.: Да. На Мими ѝ дадов терапија пошто Мими е конкретно сега шимпанзото е под терапија. Си ја има онаа старечка терапија, притисок, срце, значи си прима терапија за тоа.

Илина
Како воопшто пристигнуваат нови жители во зоолошката?

<figure class="wp-block-image size-large"></figure>

Весна
В.Л.Т.: Носењето на животни е најчесто со размена со некоја друга зоолошка градина бидејќи не чуваме животни од природа, не земаме, затоа што нели нема да преживее животно земено од природа тука, плус тоа и причини… носител можеби потенцијален на некакви причинители на болест. Се чуваат животни од заробеништво значи ги земаме од други зоолошки градини и најчесто се тоа договори. Комерцијално не се работи… не работиме со животни, значи нема продавање и купување. И се носат нормално доколку се работи за некој вид кој што е… спаѓа во таа една програма за заштита на европски видови, има секоја програма координатор на тој вид, се контактира координаторот кој што бара одредени референци да исполнува институцијата за да тоа одредено животно отиде таму. Дали се работи за живеалиштето, слики од живеалиште, нацрти праќаме архитектонски од самото живеалиште, простор колку ќе има, со што ќе го храниме, кој ќе го чува, како ќе го чуваме.

И.Ј.: Значи не е тоа така едноставно.

В.Л.Т.: Да, не е. Не е едноставно поготово ако се работи ете како за слоновите на пример. Не е туку – така донеси го слонот и стави го (се смее).

И.Ј.: Врзи го на бандера.

В.Л.Т.: Да, сепак е животно кое што бара одреден третман и начинот на чување на животните  сега во зоолошките е сосема поинаков од тој кој што бил на времето кога се чувале во мал заграден простор, се давало храна, се чистело и толку. Сега се оди кон… сите животни се на природна подлога, значи нема веќе на бетон, поголеми се живеалиштата и стандардите за чување на животни се поголеми, нели за едно животно се знае колку е пропишано, зависи од кој вид. Висината на живеалиштето, површината на живеалиштето колкава ќе биде, да има отворен дел, да нема отворен, да има затворен, да нема затворен дел, базен дали да има, да нема. И дополнително кај одредени животни се работи на тренинг. Не тренинг у смисла на циркуска атракција меѓутоа тренинг кој што ќе му помогне на ветеринарот и на самиот зоо неговател да ја види состојбата на животното подобро. Слоновите тој тренинг шо го имаат, имаат тренинг на… го даваат увото бидејќи од уво се вади крв. Ако има потреба, доаѓа до ограда, се мести така странично за доколку треба да се аплицира средство инекционо да се изведе тоа без да треба нешто да се врзува животното или да се анестезира. Ги даваат нозете слоновите за педикир да им се праи бидејќи тоа е еден од проблемите кај тие животни прераснувањето на ноктите и самиот табан долу. Нели како што одат жените на педикир и нашите слоници одат… имаат педикир.

И.Ј.: Ти го правиш тоа?

В.Л.Т.: Не. Тоа го прават зоо негователите. Значи дресирани се слоновите, ја дава едната нога, другата, трета, четврта. И сега нели бара тоа повеќе време за работа, не може тоа да се заврши у еден ден, у два дена завршуваат еден слон на пример. Други… морските лавови на пример се дресирани да отвори уста. Луѓево ги гледаат, тоа се с