Немало човек што не го сакал. Верувал во Господ, дека Земјата е рамна и дека Елвис е жив. Менде од Баиро во Битола не беше имитатор на Елвис, туку уметник, кој за жал прерано го напушти овој свет. Неговата приказна ја состави гостинката-уредник, Душица Брачиќ.

Забелешка: „Обични луѓе“ е подкаст наменет за слушање. Во него е вграден голем труд за монтирање, музичка илустрација и течна аудио нарација. Транскриптот е наменет само како помошно средство, особено доколку архивските материјали се со понизок квалитет. Во сите други случаи ве поттикнуваме да ги слушате, а не да ги читате епизодите. Ви благодариме.

Музика – Train (снимка од концерт на Канал 103)

Менде: Јас едноставно само сум музичар, го свирам она шо го сакам, друга музика не ми треба да речам, ова ме исполнува мене и не ми треба, стварно не ми треба. Некои ми велат како не ти се здосади, па како можи да ти се здосади некоја работа која ја сакаш, не можи да ти се здосади. Можи, како да речам…можи… јас да ја остам музиката, та мене не можи да ме остај, да е жена ќе те остај, музика…само ти мојш да ја остајш.

Илина:
Ова е гласот на Менде Шапазов, роден во мај 1973, кого често неправедно го нарекуваа имитатор на Елвис Присли. Самиот се нарекуваше уметник, и тоа и беше, во вистинската и понекогаш измачувачката смисла на зборот.

Во 2012 неколку студенти од Институтот за етнологија и антропологија снимија краток документарец за и со него, под наслов „Вива Лас Битола“.

Десет години подоцна, сегашна студентка, исто како и Менде битолчанка, интервјуираше неколкумина негови пријатели и соработници. Јас сум Илина Јакимовска, а гостин-уредник на оваа епизода од подкастот „Обични луѓе“ е Душица Брачиќ.

Душица:
Менде или Елвисо прв пат го видов на фотографи од татко ми, па дури после го слушав во Порта Џез во Битола, а пак сега дознавам за неговиот живот. Ќе слушниме негови искази од филмот Viva Las Bitola, од Канал 103, потоа разговори со двајца музичари, нивните сеќавања за Менде, како музичар, како лик, како обичен човек.

<figure class="wp-block-image size-large"><figcaption>фото: Дражан Брачиќ</figcaption></figure>

Сашо Паркет:
Јас ти викам девеесетите го знам така во парко, тие свиреа по малку гитарче, ама неее, не се дружев јас многу, знајш, тие уште…млади бевме, по двајстина години. Тој седумдес трета мислам дека е, седумдес трета, јас сум седумдес четврта ама јануар, тука сме генерација. Менде Спазов. Сапазов, Спазов.

Дражан: Сапазов, Сапазов.

Душица: Шапазов.

Дражан: Шапазов, Шапазов.

Сашо Паркет: Шапазов.

Душица:
Ова е Сашо Паркет, фронтмен на битолскиот бенд Паркети, неговиот брат-Зоран настапуваше со Менде, познати како Mende and the Thunderstars. Но приказната на Менде почнува кон средината на осумдесетите години во едно локално клубче во Јени Маале каде живеел до неговите 24-5 години.

Менде:
Имаше едно клубче, и ние како мали деца, се пикавме во то клубчето, и слушавме музика, али тогаш беше на плочи, беше многу далеку поинтересно, можи поскромно беше али беше доста поинтересно неголи денес ко ќе се затворат со компјутерите со ова со она…и… таму баш прв пат видов, нацртан беше Елвис, не беше на слика, туку нацртан беше, така во син костум некаде… крајо на шеесетите како шо се носеше (Ѓорѓи – водител: крал), да…така со микрофон беше в рака и јас прв пат таму слушнав од Елвис, значи…пак испаѓа пред Битлси да речам, али не кладов толку на ум. И баш ко се расформира то клубчето, еден Никола го држеше, то му  беше фактички во куќата внатре, таму се береа големите, покрај нив и ние така, тргавме цигари, се криевме од дома… И, се расфоримира то клубчето и брат ми дојсе еден клуп плочи од таму, веќе појќе не требаа, и…јас барав нешто шо беше постаро, не знам од стално ме влечеа и филмој постари, со Фред Астер, со ова она, нешто така поромантични работи, малце и времето беше такво и…

Две плочи ги тргав настрана, ги тргав настрана, во старо шпоре ги кладов, во релната, после се сеќавам дека зедовме, ова, грамофон, ова некаде беше кажвам осумдестчетврта осумдестрета, веќе и грамофони шо се вели…тогаш се слушаа, на ленти послабо имаше, имаа на ленти тие од Техеран, од Баград шо му носеа, за видео шо се вели не се знаеше…и се беше така на плочи. Зедовме така, грамофон зедовме, и…ги пуштив тие плочи јас едноставно оти тие ги имав, се сетив дека се во рерната и ги извадов од внатре и реков да видам шо има. (Ѓорги: Летна сезона, таман, не изгореле). И мене ми се бендисваа, како да речам тие бавните песни некако, појќе. Али сестра ми беше поголема, брат ми беше поголем и тие пуштаа некои други така плочи и јас пак ги скрив, од страв да не се зафрлат и  напрво ми се допаднаа ко ги слушнав, иако ништо не разбирав, англиски…појма немав, но ете така музиката нешто ми беше привлечна.

Музика: Crazy (концерт на Канал 103)

Менде: И првата група шо ја напрајвме некаде беше девееста, девееста година беше, маалска беше. Тогаш тапани од тенеќија прајвме шо се вели, такво беше времето малце, од кути, нешто така…се сеќавам четворица бевме, али таа група не опстои долго, зошто се уште не знаевме шо ќе свириме, некои влечеше на ју хитој, јас тргав навака… и така се расформира та група и со групи почнав јас некаде девесосма година, девеесосма почнав. Имаше пред то, како да речам, така за друштво си свирев. Јас немав ни намера некоја група да прам нешто така, јас за душата си свирев…и така со текот на времето, бев по некои фестивали- Битола, Прилеп, нешто така и спонтано така самото ми излезе група да напрам. Се најдов со еден тапанер – е тој Елвис се викаше (се смеат)… Елвис се викаше тој, и баш на Оливер му кажвав многу пати така… и многу се зближивме вака, тој беше многу јак тапанер ми е жал шо замина Германија, таму се жени (Ѓ: на печалба)…се жени си замина, нормално, иди тој секоја година се гледаме и баш на Оливер му кажвав многу пати, а….неразделни бевме, заради музиката сето, и тој беше како да речам како мене вака, ко ќе го учеше нештото, го учеше од корен и ко ќе шетавме, мене Елвис ми викаат али јас на Елвис не се вртам, не сум Елвис, знајш така, и ќе се свртеше тој (се смее), абе ќе му речат не ти другиот, овај „јас Елвис се викам“.

Душица:

Некаде кон крајот на осумдесетите, во клас од 23-24 ученици во таканаречената Долна гимназија, односно Таки Даскало, Менде бил средношколец, запишан на смер архитектура, заедно со Оливер Јосифовски – музичар во повеќе и основач на неколку групи, меѓу кои и Љубојна. Другар на Мендичо, како што си го нарекува тој.

Оливер Јосифовски („Љубојна“):

Ние се запознавме, затоа што учевме заедно во средно, учевме втора и трета година во средно, пошто ја прва не учев во Долната гимназија, учев во Горната, и тука седеше на прва клупа најблиску до вратата и исто беше таков со, со кикиришка, и класната сите пакет кога не бркаше, јас имав долга коса, некој имаше обетка и долга коса, а тој имаше… ајде вие со косите ова надвор или со бакембарди, оти тогаш беше забрането да бидиш таков, требаше унифициран и ти со буфантото (се смее)…и надвор стоевме и другио па да се стрижиш и се разбира никој не се стрижеше.

Душица: А тогаш веќе беше навлезен во тој фазон како за Елвис?

Оли: Од секој пат. Значи зошто би го носел тоа, тоа е знак на препознавање кај Елвисите, тоа е знак на препознавање и кошулата, јаките нели кренати нагоре.

Оли: Тој знаеш како, го препознаваше тоа време да речиме и ова другото му изгледаше да речиме хмм…има луѓе фрлени од едно време да живеат во друго време и тој си го препознаваше то и ова другово сето е нели… беше вообичаена облека а некој ко ќе видеше „ах тоа е тоа-рокенролашки“ има таков израз…и кола, јас имав една кола, ваква ја набоив (покажува кон светло-зеленото ќебе) мерцедес еден од седумдес трета, таков стар демек олдтајмер и на него се учев да возам… и во едно време кога доаѓаше во Скопје пошто многу често идеше, почна многу често да иди во Скопје и беше то „ооо“, се случи тоа што го чекаме демек во смисла дека сеа почна да работи концептот пошто тој немаше трага дека таа музика е заборавена и дека никој пат поќе нема да се врати, не го знаеше тоа… „тоа време, тоа е најдобро“ и ќе дојдев со колата „ееее рокенролашка е ова е то“.

<figure class="wp-block-image size-large"><figcaption>фото: Дражан Брачиќ</figcaption></figure>

Менде (од филмот „Вива Лас Битола“):

Јас сакам на пример да имам облека… важно од то време да е, не се работи… ќе ом ќе сошијам, ќе напрам, ќе ја скинам истата на пример, да ја видам… на телевизија, на интернет да пуштам, ама работата е нешто од тогаш да имаш… некој то го носел, го живеел, се облеквал, на игранки одел, е сеа а здраво зачувано се само да го испериш и испеглаш и… Се најдват на пример во некој гардероб така. Ние имаме, како да речам, тарашвано, тарашвано кај постари луѓе, вака да најме нешто оргинално… па некои сакоа карирани, ова она…

Менде: Сеа ќе свириме една нумера од пеесет и шеста година, сеа 2006 сме, значи бајги време помина, да се потсетиме…Оли.

(музика – Blue Suede Shoes)

Душица:
Слабичок со впечатливи сино-зелени очи, силен мирис на aftershave – Брион, веројатно и на цигари, под старите панталони пар тренерки, за да му се таман, опремен со чешле, а во позрелите години и со црна фарба. Стилот беше одреден, уште да се почни со посериозно свирење…

Оли:
Кога и да се видевме „еее абе кај си, кога ќе свириме“ и јас викам е ајде ќе свириме не